Elm və Zəka İşığı – Akademik Əliyeva Rəfiqə Əlirza qızı

(20 sentyabr 1932, Naxçıvan – 6 may 2017, Bakı)

Azərbaycan elminin görkəmli simalarından biri, kimya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (akademik) Rəfiqə Əliyeva uzun illər boyu zəhməti, elmi nailiyyətləri və Vətənə sədaqəti ilə yaddaşlara yazılmışdır.

1932-ci ilin 20 sentyabrında qədim mədəniyyət beşiyi olan Naxçıvanda dünyaya gələn Rəfiqə xanım, erkən yaşlarından elmə, biliyə və öyrənməyə böyük maraq göstərmişdir. Onun parlaq zəkası və yorulmaz əzmi zamanla təkcə ölkəmizdə deyil, beynəlxalq miqyasda da tanınan bir alim yetişməsinə səbəb oldu.

Elmi fəaliyyəti ərzində Rəfiqə Əliyeva kimya sahəsində mühüm tədqiqatlar apararaq, bir çox elmi yeniliklərin müəllifi olmuşdur. Onun çalışmaları Azərbaycan elminin dünya elmi məkanında mövqeyini möhkəmləndirmiş, kimya elminin inkişafına böyük töhfələr vermişdir.

Alim ömrünün uzun illərini pedaqoji fəaliyyətə həsr edərək minlərlə tələbə yetişdirmiş, öz bilik və təcrübəsini gənc nəsillə paylaşmışdır. O, sadəcə elm adamı deyildi – o, həm də gənclərə yol göstərən bir müəllim, elm yolunun fədaisi, zəhmətin, əqidənin və Vətən sevgisinin rəmzi idi.

Azərbaycan dövlətinin və xalqının xidmətlərini yüksək qiymətləndirdiyi Rəfiqə Əliyeva “Şöhrət” ordeni, əməkdar elm xadimi fəxri adı ilə təltif edilmiş, 2014-cü ildə isə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü – akademik seçilmişdir. Bu, onun ömür boyu apardığı elmi fəaliyyətin, elmə və Vətənə sədaqətinin ən yüksək qiyməti idi.

2017-ci ilin 6 mayında bu nurlu şəxsiyyət dünyasını dəyişsə də, ömrünün bütün mənalı səhifələri, elmi irsi, yetirmələri və Azərbaycan elminə verdiyi misilsiz xidmətlər xalqımızın yaddaşında əbədi yaşayır.

Rəfiqə Əliyeva həyatını elmə həsr edən, zəhmətinin bəhrəsini elmi irs kimi gələcək nəsillərə miras qoyan bir ömür hekayəsi yazdı. Onun adı Azərbaycan elm tarixinin şərəfli səhifələrində daim yaşayacaqdır.

Akademik Rəfiqə Əliyeva – Elm yolunda ömürlük fədakarlıq

Elm dünyası həmişə zəhmət, dəqiqlik, əzmkarlıq və fədakarlıq tələb edir. Bu çətin, məsuliyyətli, amma eyni zamanda şərəfli yolda ömür boyu yorulmadan çalışan, elmin sirlərinə dərindən bələd olan görkəmli alimlərdən biri də Əliyeva Rəfiqə Əlirza qızı olmuşdur.

O, elmi axtarışlarının əsas istiqamətini kimya sahəsinə yönəldərək, uzun illər ərzində fundamental tədqiqatlar aparmış, bu sahədə Azərbaycan məktəbinin inkişafına böyük təkan vermişdir. Onun elmi əsərləri həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq elmi jurnallarda çap olunmuş, dünya alimləri tərəfindən dəyərləndirilmişdir.

Elmi fəaliyyəti və nailiyyətləri

Rəfiqə xanım kimya elmlərinin müxtəlif sahələrində apardığı araşdırmalarla yeni nəzəri və praktiki nəticələr əldə etmişdir.

Onun rəhbərliyi altında onlarla gənc alim, doktorant və dissertant yetişmiş, bu gün Azərbaycan elmini uğurla təmsil edirlər.

Elmi rəhbər kimi tələbələrinin uğurlarını hər zaman öz nailiyyəti kimi dəyərləndirmişdir.

Dünyanın nüfuzlu elmi konfranslarında məruzələrlə çıxış edərək Azərbaycanın elm mərkəzi kimi mövqeyinin tanıdılmasına xidmət etmişdir.

Şəxsiyyət və müəllim obrazı

Elm adamı olmaqla yanaşı, Rəfiqə Əliyeva həm də yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik bir insan idi. Onun sadəliyi, tələbə və həmkarlarına göstərdiyi qayğı, elmi mühitdə yaratdığı səmimiyyət və dürüstlük mühiti onu sevdirirdi. O, tələbələrinə sadəcə bilik ötürən deyil, həm də həyat məktəbi verən, onlara elm yolunun çətin, lakin şərəfli olduğunu öyrədən böyük müəllim idi.

Dövlətin və xalqın verdiyi dəyər

Onun xidmətləri dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. “Şöhrət” ordeni, əməkdar elm xadimi fəxri adı və nəhayət, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilməsi onun ömür yoluna yazılmış ən parlaq səhifələrdir. Bu, həm də Azərbaycan dövlətinin elmə, ziyalıya və zəhmətə verdiyi dəyərin göstəricisidir.

Əbədiyaşar irs

2017-ci ilin mayında bu nurlu insan dünyasını dəyişsə də, onun qoyub getdiyi elmi irs, yetişdirdiyi tələbələr və elmə verdiyi töhfələr onu daim yaşadır. Onun adı Azərbaycan elm tarixində qadın alimlərin gücünü, zəhmətini və mövqeyini göstərən parlaq nümunə olaraq qalacaqdır.

Elm yolunu öz həyatının mənasına çevirən, bir ömrünü Vətən elminin inkişafına həsr edən Rəfiqə Əliyevanın xatirəsi daim hörmət və ehtiramla anılacaqdır.

Akademik Rəfiqə Əliyeva – Elm və İnsanlıq nümunəsi

Elm dünyasında qadın olaraq irəli getmək, öz sözünü demək və yeni zirvələr fəth etmək heç də asan deyil. Xüsusilə XX əsrin ortalarında, cəmiyyətin ənənəvi baxışlarının hökm sürdüyü dövrdə elmə və elm adamına qarşı tələblər olduqca sərt idi. Rəfiqə Əliyeva bütün bu çətinlikləri ləyaqətlə aşaraq, Azərbaycan qadınının iradəsini, zəhmətsevərliyini və əzmkar ruhunu parlaq şəkildə nümayiş etdirdi.

Qadın alim, nümunəvi ana

Rəfiqə xanım yalnız böyük alim deyildi, həm də ailəsinə bağlı, övladlarına sevgi və qayğı ilə yanaşan bir ana idi. O, elmi fəaliyyətinin ən gərgin çağlarında belə, ailəsinə diqqət ayırmağı bacarmış, övladlarına həm elm sevgisini, həm də həyatın mənəvi dəyərlərini aşılamışdır. Onun övladları və nəvələri bu gün də onun qoyduğu mənəvi irsi yaşadır, xatirəsini qürurla anırlar.

Elm yolunda qadın iradəsi

Onun həyatı həm də Azərbaycan qadınlarının gücünü, elmə və ictimai həyata verdiyi töhfəni göstərən nümunədir. Rəfiqə Əliyeva sübut etdi ki, qadın yalnız ailənin dayağı deyil, həm də elmi, mədəni və ictimai inkişafın aparıcı qüvvəsi ola bilər. Onun qazandığı uğurlar gənc qızlara elm yolunu seçməkdə ruh verən bir işıq oldu.

İnsanlıq keyfiyyətləri

Onu tanıyan hər kəs xatırlayır ki, Rəfiqə xanım sadəliyi, səmimiyyəti, köməksevərliyi ilə seçilirdi. Həyatında nə qədər zirvələr fəth etsə də, heç vaxt təvazökarlığını itirməmişdi. O, tələbələrinin hər uğuruna sevinir, onların çətinliklərini öz dərdi bilirdi. İnsanlıq, mərhəmət və sadəlik onun bütün ömür yolunu bəzəyən ən uca dəyərlər idi.

Əbədiyaşar Xatirə

2017-ci ilin 6 mayında böyük alim dünyasını dəyişsə də, onun qoyub getdiyi irs bu gün də yaşayır. Onun adı Azərbaycan elminin şərəfli salnaməsinə yazılıb. Rəfiqə Əliyevanın xatirəsi həm alimlər, həm tələbələr, həm də onu şəxsən tanıyan hər kəs üçün bir örnəkdir.

Elm və insanlıq yolunda parlayan bu uca şəxsiyyətin ömrü gələcək nəsillərə hər zaman örnək olacaqdır.

Hörmət və Ehtiramla ;
Pərvanə Salmanqızı