Bakı Döyüşü – 1918-ci ilin Qəhrəmanlıq Səhifəsi

Bakı Döyüşü – 1918-ci ilin Qəhrəmanlıq Səhifəsi

1918-ci ilin isti yay günlərində Qafqazın taleyi Bakının müqəddəratı ilə sıx bağlı idi. Qafqaz İslam Ordusu – Osmanlı dövlətinin igid sərkərdəsi Nuru Paşanın rəhbərliyi altında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin milli qüvvələri ilə çiyin-çiyinə döyüşərək tarixi bir missiyanı üzərinə götürdü. Bu missiya yalnız Bakını azad etmək deyil, həm də yüz illərin həsrətini çəkən Azərbaycan türklərinin milli istiqlal yolunu açmaq idi.

Qarşı tərəfdə daşnak dəstələri, Sentrokaspi qüvvələri, sonradan isə Böyük Britaniya və Ermənistan qüvvələri birləşərək müqavimət göstərirdilər. Bakı döyüşü təkcə hərbi mübarizə deyildi – bu, siyasi və milli kimlik uğrunda çarpışma idi. Qafqaz kampaniyasının son həlledici döyüşü olaraq tarixə düşən bu savaş Azərbaycan türklərinin dövlətçilik iradəsini, Osmanlı əsgərinin isə qardaşlıq borcunu nümayiş etdirdi.

1918-ci ilin sentyabrında Qafqaz İslam Ordusunun Bakıya daxil olması ilə şəhər əsarətdən xilas oldu. Bu qələbə ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin paytaxtı Bakıya köçürüldü və dövlətimizin siyasi mövqeyi möhkəmləndi. Lakin düşmənçilik tam bitmədi, ardınca Azərbaycan–Ermənistan müharibəsi başladı.

Bakı döyüşü təkcə hərbi qələbə deyil, həm də milli yaddaşımızın sarsılmaz bir sütunu oldu. O günün qəhrəmanlarının canı və qanı bahasına qorunan bu torpaqlar bu gün müstəqilliyimizin təməl daşına çevrildi.

Tarix yazır, millət isə onu yaşadır. Bakı döyüşü tariximizin qürur səhifəsidir – unutmaq yox, gələcək nəsillərə çatdırmaq borcumuzdur.

Bakı Döyüşü – Milli İstiqlalın Qələbə Çağırışı

1918-ci ilin yayında Qafqaz coğrafiyası dünyanın böyük güclərinin maraqlarının toqquşduğu mərkəzə çevrilmişdi. Bakı şəhəri isə bu mübarizənin ürəyi idi. Çünki Bakı təkcə bir şəhər deyildi – zəngin neft ehtiyatları ilə həm siyasi, həm də hərbi baxımdan Qafqazın açarı hesab olunurdu. Hər kəs Bakıya sahib olmağın Qafqazda hökmranlıq demək olduğunu anlayırdı.

Bu çətin zamanda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti gənc bir dövlət olaraq böyük sınaqlarla üz-üzə idi. Paytaxtı Gəncədə olan Cümhuriyyət üçün Bakının azad olunması həyati əhəmiyyət daşıyırdı. Məhz bu tarixi məqamda Osmanlı dövlətinin yardım əli uzandı və Nuru Paşanın rəhbərliyi ilə Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycanın xilası üçün yola çıxdı.

Qafqaz İslam Ordusunun Missiyası

Nuru Paşanın ordusu gənc Azərbaycan milli hərbi qüvvələri ilə birgə xalqımızın istiqlal arzularını gerçəkləşdirmək üçün Bakıya doğru irəlilədi. Onların qarşısında isə daşnak hərbi dəstələri, Sentrokaspi qüvvələri, sonradan isə İngiltərənin General Denstervilin başçılıq etdiyi ingilis qoşunları və Ermənistan silahlı dəstələri dayanmışdı. Bu qüvvələr hər vəchlə Bakını əldən verməməyə çalışırdılar.

Bakı döyüşü sadəcə bir şəhər uğrunda mübarizə deyildi. Bu döyüşdə türklərin milli kimliyi, istiqlalı və siyasi müstəqilliyi sınaqdan keçirilirdi. Azərbaycan xalqı əsrlərin zülmündən sonra öz dövlətini qurmuş, amma bu dövlətin yaşaması üçün paytaxt Bakının mütləq azad olunması zəruri idi.

Sentyabr Qələbəsi

Gərgin və qanlı döyüşlərdən sonra 1918-ci il sentyabrın 15-də Qafqaz İslam Ordusu Bakıya daxil oldu. Bu tarixi an Azərbaycan xalqı üçün azadlığın, istiqlalın, milli birliyin simvoluna çevrildi. Şəhər daşnak-bolşevik əsarətindən xilas edildi. Bu qələbə ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti siyasi mövqeyini möhkəmləndirdi və paytaxtını Gəncədən Bakıya köçürərək dövlətçiliyinin dayaqlarını daha da gücləndirdi.

Qafqaz İslam Ordusunun əsgərləri yalnız silah gücü ilə deyil, həm də qardaşlıq borcu ilə vuruşdular. Onların qəhrəmanlığı Azərbaycan xalqının yaddaşına əbədi həkk olundu.

Döyüşün Sonrakı Siyasi Mənzərəsi

Bakı döyüşü Qafqaz kampaniyasının son həlledici mərhələsi idi. Lakin bu qələbə ilə bölgədəki gərginlik sona çatmadı. Ardınca Azərbaycan–Ermənistan müharibəsi alovlandı və Cümhuriyyət yeni təhlükələrlə üz-üzə qaldı. Amma Bakı döyüşü milli şüurun möhkəmlənməsi, istiqlal ideyasının güclənməsi baxımından misilsiz rol oynadı.

Tarixi Əhəmiyyəti

Bakı döyüşü tariximizdə təkcə hərbi qələbə deyil, həm də milli yaddaşın oyanışı, dövlətçilik düşüncəsinin möhkəmlənməsi idi. O günün qəhrəmanları – Nuru Paşa və onun igid əsgərləri, Azərbaycan milli qoşunlarının könüllüləri – gələcək nəsillərə müstəqillik uğrunda canından keçməyin ən böyük şərəf olduğunu göstərdilər.

Bu gün müstəqil Azərbaycanın hər bir vətəndaşı bilməlidir ki, Bakı döyüşü olmasaydı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin də ömrü çox qısa ola bilərdi. Bu qələbə dövlətimizin mövcudluğunu qorudu, milli ruhumuzu gücləndirdi və müstəqilliyimizin təməlini qoydu.

Nəticə

Bakı döyüşü 1918-ci ilin qanlı səhifəsi kimi yox, qəhrəmanlıq dastanı kimi tarixə düşdü. Bu, qardaşlığın, vəhdətin, azadlıq eşqinin təntənəsi idi. Tarix yaddaşımızı formalaşdırır, amma onu yaşatmaq bizim borcumuzdur. O günün qəhrəmanları – şəhidlərimiz – bu torpağı bizə Vətən olaraq miras qoydular.

Unutmayaq:

Bakı döyüşü milli varlığımızın sınaq meydanı idi.

Bu qələbə dövlətçiliyimizin dirçəlişini təmin etdi.

Qafqaz İslam Ordusu qardaşlıq borcunu canı ilə ödəyərək tariximizə əbədi həkk olundu.

Bu gün biz o qəhrəmanların ruhu qarşısında baş əyir və istiqlalımızı qorumağı özümüzə müqəddəs borc bilirik.

Bakı Döyüşünün Ruhani İrsini Yaşadan Sözlər

“Bakı döyüşü yalnız bir şəhərin xilası deyildi, bu, millətin şərəfini qorumaq idi.”

“Nuru Paşanın əsgərləri Bakıya yalnız silahla yox, ürəklərindəki qardaşlıq eşqi ilə girdilər.”

“1918-ci ilin sentyabrında Bakının küçələrinə azadlığın addım səsləri yayıldı.”

“O gün şəhid olan igidlər torpağı Vətən, milləti xalq, istiqlalı gerçək etdi.”

“Bakı döyüşü bizim milli yaddaşımızın sarsılmaz sütunlarından biridir – unutmaq xəyanət, yaşatmaq borcdur.”

“Hər bir azərbaycanlı bilməlidir ki, istiqlal bahalı bir sərvətdir – o, qanla, canla, fədakarlıqla qazanılıb.”