Dünya İnsan Hakları Günü – İnsanlığın vicdan yaddaşı

İnsanlığın əsrlər boyu davam edən mübarizəsi bir həqiqəti sübut edib: insanın ləyaqəti toxunulmazdır. Bu anlayış bəzən yazılarda, bəzən qanunlarda, bəzən də azadlıq uğrunda şəhid olmuş insanların səsində özünü göstərib. Amma dünyanın bütün dillərində eyni məna daşıyan bir çağırış var – İnsan Haqları.

10 dekabr 1948-ci ildə BMT-nin Baş Assambleyası İnsan Hüquqları Ümumdünya Bəyannaməsini qəbul edəndə, əslində insanlığın əsrlərlə çəkdiyi acılara verilən tarixi bir cavab yazılırdı. Müharibələrin külündə doğan bu sənəd, hər bir insanın doğulduğu andan sahib olduğu ayrılmaz hüquqların bəşəriyyət tərəfindən təsdiqi oldu. Bu gün həmin gün – Dünya İnsan Hakları Günü, yalnız bir tarix deyil, həm də dünyanın şüurunda yaşayan böyük bir məsuliyyətdir.

Dünya dəyişir, amma insanın dəyəri dəyişmir

Bəşəriyyət texnologiya ilə, iqtisadi modellərlə, siyasi sistemlərlə dəyişə bilər, lakin insanın azad yaşamaq, sözünü demək, inancına sahib olmaq, ləyaqətlə davranılmaq haqqı dəyişmir. İnsan hüquqları məhz buna görə universaldır: irq, din, dil, millət, cins və düşüncə fərqləri tanımır.

Bu bayram — sadəcə “bayram” deyil, insan vicdanının sınma nöqtələrini xatırladan bir aynadır. Harada müharibə başlayırsa, harada bir uşaq təhsildən məhrum edilirsə, harada bir qadın zorakılığa uğrayırsa, harada bir insan susdurulursa — orada İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin səsi daha da ucalır. Çünki bəyannamə yalnız hüquqi mətn deyil, həm də insanlığın yazdığı mənəvi anddır.

Hüquqların qorunması – cəmiyyətin yetkinlik səviyyəsi

Bir cəmiyyətin səviyyəsi onun yolları və binaları ilə deyil, insanına necə qiymət verdiyi ilə ölçülür. Bir ölkədə hüquqlar nə qədər qorunursa, həmin yerdə sülh, inkişaf və mədəniyyət bir o qədər möhkəmdir. İnsan hüquqları — ictimai nizamın təməl daşlarından biridir.

Bu gün dünyada milyonlarla insan hələ də elementar hüquqları uğrunda mübarizə aparır. Bu reallıq bizə xatırladır ki, İnsan Hüquqları Günü keçmişin anılması deyil, həm də gələcəyin qurulması deməkdir. Hüquqlar uğrunda mübarizə heç vaxt bitmir; çünki azadlıq da, ədalət də daim qorunmalıdır.

İnsan hüquqları – insanlıq üçün ümumi məsuliyyət

Dünya İnsan Hakları Günü hər kəsə xatırladır ki, hüquqlar yalnız hüquqşünasların, siyasətçilərin, beynəlxalq təşkilatların işi deyil. Bu, ən adi gündəlik münasibətlərdən başlayır: bir uşağı dinləmək, bir qadının səsini qorumaq, bir yaşlının həyatına hörmətlə yanaşmaq, bir fərqli düşüncəyə qarşı dözümlü olmaq…

İnsan hüquqlarını qorumaq — başqa bir insanın dünyasını işıqlandırmaq deməkdir. Və bu işıq nəsillər boyu sönmür.

Son söz

10 dekabr yalnız bir gün deyil. 10 dekabr – insanlığın öz övladına dediyi bir cümlədir:
“Sən dəyərlisən, sən azadsan, sən hüquqlusun.”

Dünya İnsan Hakları Gününün mahiyyəti də məhz budur — insanı unutmamaq, insanı yaşatmaq, insanı uca tutmaq.

Müəllif hüquqları qorunur.
Pərvanə Salmanqızı.